Een Joods monument in Geleen

                   Het Joodse monument in Heerlen

 

Ik ben betrokken bij een projekt om een gedenksteen op te richten voor de Joodse oorlogsslachtoffers in Geleen. Een onlangs in de lokale kranten geplaatste oproep voor informatie heeft helaas nog niet veel reakties opgeleverd, vandaar dat ik de oproep hier - in iets aangepaste vorm - herhaal.

 

Daaronder een bericht uit het Limburgs Dagblad van 2 mei door Ad Bloemendaal, over de sinds kort online te raadplegen fotocollectie van Yad Vashem. Bloemendaal kaart daarbij ook de Holocaustontkenning door Hamas aan. Overigens zijn hier nog nauwelijks foto's uit Limburg bij: ik vond alleen enkele foto's van de onthulling van de Joodse gedenksteen te Heerlen in 1998 (zie hierboven), en van oprukkende Amerikaanse en Britse bevrijders in het Duitse grensgebied. Er had overigens wel een waarschuwing bij gemogen voor de soms shockerende beelden uit de vernietigingskampen...

 

Intussen is mijn eigen digitale Joodse monument nog altijd hier te vinden. 

 

Wouter

_____________________

 

Maas en Mijn/Maas en Geleenbode 4 juni 2008

 

Een moment voor een Joods monument in Geleen

 

De Joden van Geleen

Geen bevolkingsgroep in Nederland heeft zoveel geleden als de Joodse inwoners van ons land. Onze huidige gemeente was geen uitzondering. Sterker nog, ze werd uitzonderlijk zwaar getroffen. In Sittard is bijna de hele Joodse bevolking uitgemoord door de Nazi's. De Joden maakten slechts ongeveer één procent uit van de bevolking, maar meer dan de helft van het totale aantal slachtoffers van de oorlog! In Geleen werd de bevolking ernstig getroffen door het bombardement van 5 oktober 1942. Er vielen ruim 80 doden te betreuren. Enkele maanden ervóór echter was Geleen al zeer zwaar getroffen, omdat toen de Joden werden weggevoerd. Hieronder het verslag dat Gelener Rie op den Camp op 25 augustus van dat jaar in zijn dagboek noteerde.

 

"Het was indrukwekkend wat vanmiddag op de Markt plaatsvond. Gepakt en gezakt kwamen de Joden aan. Ze droegen van alles mee, in dekens gewikkeld. Ze zagen er uit als vluchtelingen, zoals men die soms op foto's ziet. Velen hadden gehuild. Sommigen toonden zich flink en kalm. Honderden mensen stonden te kijken. Overal stonden moffen tussen de mensen in, om hun gesprekken af te luisteren.

Ik hoorde een Duitse soldaat zeggen: "Arme Menschen, wir müssen uns schämen, dass wir zu so eines Volk gehören". (Arme mensen, we moesten ons schamen dat wij tot zo'n volk behoren). Dit getuigt ervan, dat er ook onder de Duitsers mensen zijn die gevoel hebben. Sommige toeschouwers stonden de tranen in de ogen. Om half vijf kwam een autobus, waarmee de Joden werden weggereden naar Maastricht. Hun bagage (voor iedere persoon ca. 25 kg) werd op vrachtwagens geladen. Allemaal hadden ze hun haar moeten laten knippen. Er waren oude zowel als jonge mensen bij, zelfs een kind van 7 maanden. Toen de bus vertrok, werden de Joden door de honderdkoppige menigte nagewuifd. De SA-mannen in uniform deden niets…. In Sittard zou een meisje dat een door een Jood vergeten pakket voor deze had opgehaald, meegenomen zijn. In Maastricht, zo zegt men, werden reeds de kinderen aan de ouders ontnomen. Een 19-jarige zoon van Cohen uit Lutterade is gevlucht. Men vertelt dat hij zich verdronken heeft. In Beek zijn ook twee Joden ontvlucht. Ook deze zouden zelfmoord gepleegd hebben. Door de Duitsers zijn hier uit Geleen o.a. meegenomen: onze vroegere buren, mijnheer en mevrouw Winter met hun kinderen van 4 en 2 1/2 jaar, mijnheer en mevrouw Winterscheidt, mijnheer en mevrouw Meyer, mijnheer en mevrouw Cohen met twee dochters van ongeveer 13 en 9 jaar en twee dochters van familie Baum (ongeveer 18 jaar)."

 

[ Uit: De Tweede Wereldoorlog in en rond Geleen - Dagboek van een Geleense jongen" door Rie Op den Camp, Uitg. 2003; ISBN 90-9017541-5 ]

 

Van de vele tientallen burgers van Geleen die door de nazi's werden gedeporteerd vanwege hun Joodse afkomst zijn er 37 nooit teruggekeerd.

 

Monument

Een initiatiefgroep wil nu hun namen vereeuwigen op een herdenkingsmonument in Geleen en een boekje samenstellen over deze vroegere medeburgers. In het boekje willen men niet alleen aan de omgekomenen maar ook aan de overlevenden aandacht besteden. Het Stadsarchief Sittard-Geleen steunt dit voornemen, en helpt mee om alle mogelijke informatie over de Joodse gemeenschap van Geleen te verzamelen.

 

Oproep om hulp!

Onderzoek doen naar een zo goed als verdwenen bevolkingsgroep is uitermate moeilijk. Er zijn natuurlijk de archieven van de gemeente Geleen, maar daarin is slechts sporadisch materiaal te vinden. Daarbij is dit materiaal 'ambtelijk' materiaal wat relatief weinig zegt over de mensen erachter. Wíe waren de Joden van Geleen, hóe leefden ze, wie waren hun vrienden? Het is allemaal erg moeilijk om achter deze gegevens te komen… Daarom doen de initiatiefgroep en het Stadsarchief hierbij een oproep aan inwoners en voormalige inwoners van Geleen om oude foto's, brieven, herinneringen en ander materiaal aan te dragen bij het Stadsarchief te Born. Ook kopieën zijn natuurlijk van harte welkom als u geen originelen wil sturen.

 

Een lijst van de 37 Geleense slachtoffers van de Jodenvervolging is te vinden onderaan de pagina: "Jodenvervolging, bezetting en deportatie"

 

U kunt Uw informatie te sturen aan:

 

Stadsarchief Sittard-Geleen

Postbus 18

6130 AA Sittard

 

info.stadsarchief@sitard-geleen.nl

 

__________________________________________________________

 

Holocaustfoto's online

 

Met ingang van deze week zijn de foto-archieven van Yad Vashem via het internet te raadplegen. Iedereen heeft nu toegang tot 130.000 foto's die direct of indirect te maken hebben met de holocaust.

 

Tel Aviv

Van onze correspondent Ad Bloemendaal

 

 

Alle foto's zijn voorzien van een toelichting, die internetgebruikers desgewenst kunnen aanvullen of corrigeren. „We hopen ook dat het publiek ons zal helpen bij het ontcijferen van de afbeeldingen en met het identificeren van de mensen die erop voorkomen," zegt dr.Chaim Gertner, de beheerder van de Yad Vashem archieven. Hij gaat ervan uit dat de fotocollectie mensen zal aanmoedigen eigen fotomateriaal uit de oorlog beschikbaar te stellen.

 

Yad Vashem is het instituut in Jeruzalem dat de herinnering levend houdt aan de zes miljoen Joden die in de Tweede Wereldoorlog door de Nazi's zijn vermoord. De op de website te vinden fotocollectie bevat beelden van onder meer deportaties, doorgangs- en vernietigingskampen en ghetto's, maar ook straatbeelden uit door de Duitsers bezette steden en dorpen.

 

Wie op de zoekmachine 'Amsterdam' invult, krijgt 482 foto's te zien uit de verzamelingen van onder andere het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie en het Amsterdamse gemeentearchief. 'Anne Frank' levert vijftien foto's op, onder meer van het bezoek van vader Otto Frank (de enige overlevende van de familie) aan Yad Vashem in 1960. Het onderduikadres aan de Prinsengracht (het Anne Frank Huis) wordt in het fotobijschrift per abuis aangeduid als Annes woonhuis.

 

Yad Vashem heeft deze week ook twee kanalen met bewegende beelden over de holocaust geopend op de populaire YouTube site. „Helaas circuleert er op het internet een veelheid aan misinformatie en opzettelijke leugens," zegt Avner Shalev, algemeen directeur van Yad Vashem. „De nieuwe sites zullen tegenwicht bieden en betrouwbare informatie beschikbaar stellen aan iedereen die meer wil weten over dit verschrikkelijke hoofdstuk in de geschiedenis van de mensheid."

 

Een site in het Engels bevat getuigenissen van overlevenden, archiefmateriaal, lezingen door historici en nieuwsbeelden van historische bezoeken aan Yad Vashem door onder anderen paus Johannes Paulus II (2000) en president George Bush jr. (eerder dit jaar).

 

Op het andere kanaal zijn getuigenissen en archiefbeelden te zien met Arabische onderschriften. In de Arabische en islamitische wereld zijn steeds meer stemmen te horen die de holocaust in twijfel trekken of ernstig misvormen. In de Palestijnse gebieden bijvoorbeeld meldde vorige week een onderwijsprogramma van Al-Aksa TV, de omroep van de islamistische Hamas, dat de Joden de holocaust zelf in het leven hebben geroepen om hun gehandicapte mede-Joden naar vernietigingskampen te kunnen sturen.

 

Het mes sneed volgens Hamas aan twee kanten, want door de holocaust „leek het net of de Joden werden vervolgd", zodat ze „zouden kunnen profiteren van internationale sympathie". In het programma verklaarde Amin Dabur, hoofd van het Palestijnse Centrum voor Strategisch Onderzoek dat David Ben-Goerion, de eerste Israëlische premier, jonge en gezonde Joden naar Palestina liet sturen en zieken en gehandicapten beschikbaar stelde voor de holocaust. „Die hele holocaust was een grap en een perfecte show van Ben-Goerion," vertelde Dabur, tegen de achtergrond van beelden van Duitse vernietigingskampen. „De duivelse Joden bedachten een kwaadaardig plan om op een zieke en criminele manier af te komen van de last van hun gehandicapten."

 

Gepubliceerd op: 02.05.08 11:03, bijgewerkt op: 02.05.08 14:20