woensdag 4 februari 2015

Bevolking Limburgse parochies in de 17e en 18e eeuw

 

In de archiefbibliotheek van het EHC Sittard-Geleen (De Domijnen) kwam ik onlangs een fotokopie tegen uit het boek “Erläuterungen zum Geschichtlichen Atlas der Rheinprovinz V, 1. Teil”, van W. Fabricius, Bonn 1909.

De kopie bevatte gegevens over de parochies in het vroegere dekenaat Susteren in de 16e t/m 18e eeuw, waaronder aantallen parochianen in verschillende jaren. Het dekenaat Susteren liep ongeveer van Roermond t/m Amby en Heerlen, en over de (huidige) grens t/m Heinsberg. Het gebied omvat dus grofweg de Oostelijke en Westelijke Mijnstreek, Midden-Limburg tot Roermond en de Kreis Heinsberg.

 

De inwonersaantallen leken me interessant om over te nemen en hieronder te plaatsen, zowel voor mezelf als voor andere genealogen en streekhistorici.

Alleen de gegevens uit de 16e eeuw heb ik achterwege gelaten; toen woedde de godsdienststrijd en er stonden vooral berichten vermeld over het optreden van protestantse predikanten en wederdopers, en aantallen of percentages (voorheen) katholieke gelovigen die niet kwamen opdagen voor de heilige communie (Werd hier specifiek de Paasplicht bedoeld?). Ook in het katholieke Limburg was er destijds flinke onvrede met de r.k. kerk en kregen de critici heel wat steun, al was die naar mijn indruk het grootst in de Gulikse (Duitse) plaatsen.

 

Uit de vooral ronde getallen en soms opmerkelijke schommelingen (Verloor Gangelt echt een kwart van haar parochianen in 20 jaar tijd, en Munstergeleen een derde in 7 jaar tijd?) valt af te leiden dat het vaak natte-vingerwerk betrof. Vóór 1700 geeft alleen Braunsrath een exact aantal. Soms worden ook aantallen niet-katholieken vermeld, maar niet altijd. Overigens was in de publicatie soms wat onduidelijk bij welk jaartal de niet-katholieke vermeldingen hoorden. (De ‘ebenso viele Calvinisten’ bij Sittard zal ook niet juist zijn.)

 

De drie kleinste parochies in het dekenaat waren Berg aan de Maas, Amby en Guttecoven, met minder dan 100 communicanten.

De grootste parochies, vanaf 2000 communicanten, waren Roermond (2500 oplopend tot 4000), Heerlen (2000-2200) en Gangelt (2000 dalend tot 1500); gevolgd door Heinsberg (1800), Dremmen (1400), Waldfeucht (1200), Sittard en Beek (elk 1000). Meerssen, Geleen en Schinnen bereikten in de 18e eeuw ook de 1000 communicanten.

De inwonerslijst van Schinnen uit 1761 leert dat per twee of drie communicanten gemiddeld wel een non-communicant aanwezig was. (De eerste communie werd destijds rond het 12e levensjaar gedaan.)

 

 

1.      Amstenrade            1669: 150       1722: 160    

2.      Amby                      1673: 80         1725: 60      

1725: 1 ketter

3.      Beek                       1673: 1000     1722: 1160   

1673: 1 niet-kath. / 1722: 10 niet-kath.fam.

4.      Berg a/d Maas        1647: 50                           

1647: 1 prot.fam.

5.      Bingelrade              1666: 140      1669: 160    1722: 150   1760: 193

6.      Birgden (D)              1676: 300

7.      Braunsrath (D)        1656: 346       1676: 400 

1676: 2 prot.fam., 3 gemengde huw.

8.      Breberen (D)           1656: 450       1676: 500  

1656: 16 prot.fam.

9.      Brunssum             1666/69: 400/350  1719/25: 440/430  1760: 610

10.    Buchten u. Born     1647: 340       1656/76: 300 

1647: 6 ketters / 1656: 1 wederdoper

11.    Dremmen (D)           1676: 1400

12.    Echt                        ?

13.    Elsloo                     1647: 400

14.    Gangelt (D)             1656: 2000     1676: 1500    

1656: 5 prot.fam.

15.    Geilenkirchen (D)    1656: 900       1676: 900     

1656/1676: 11/12 prot.fam.

16.    Geleen                     1669: 960       1722: 1100

17.    Geulle                      1669: 300       1722: 339    

1722: 30 calv. & 14 menn.

18.    Guttecoven             1647: 80         1656/76: 100

19.    Havert (D)               1676: 400

20.    Heerlen                    1673: 2000     1725: 2200     

1725: 18 calv.fam. & 6 joodse fam.

21.    Heinsberg (D)          1676: 1800

22.    Herten                     1650: 200

23.    Hillensberg (D)       1656: 140       1676: 250

24.    Höngen (D)             1676: 400

25.    Hoensbroek           1669: 400     1722: 500   1760: 530

26.    Holtum                    1656: 140              

1656: 1 wederdopers fam.

27.    Houthem                  1675: 300       1725: 270      

1675: 3 prot. / 1725: 10 prot.

28.    Hulsberg                  1673: 400       1723: 430/1725: 480   

1673/1723/25: 1 calv.fam. / 1725: 1 jood

29.    Jabeek                    1669: 300/1671: 250   1712: 250  1760: 300

30.    Kempen (D)             1676: 200

31.    Kirchhoven (D)         1656: 600       1676: 650       

1656: 3 prot.fam., 3 gemengde huw.

32.    Klimmen                  1673: 390       1722: 425     

1722: 2 calv.fam.

33.    Kraudorf (D)           1656: 150       1676: 200   

1656: 1 prot.

34.    Limbricht                 1650: 400

35.    Linne                       1669: 370       1703: 350     1756: 300

36.    Maasbracht             1669: 230       1703: 250     1756: 450

37.    Meerssen                 1673: 800       1722: 1000       

1722: 20 prot.=6 fam.

38.    Merkelbeek              1666: 290/1669: 280    1722: 273   1760: 350

39.    Millen (D)                 1656: 400      1676: 500 (en 220 Tüddern?)

40.    Montfort                  1668: 250      1703: 210       1756: 300

41.    Munstergeleen       1647: 300      1656: 200       1676: 300      

1656: 1 prot.fam.

42.    Nieuwstadt               1670: 240       1703: 240       1751: 238

43.    Nuth                        1669: 600       1722: 650       1760: 755

44.    Obbicht                   ?

45.    St. Odilienberg      1668: 300       1756: 336      

1756: 1 prot.fam.

46.    Oirsbeek                  1666: 350/1669: 380    1722: 500  1760: 450

47.    Papenhoven            ?

48.    Randerath (D)         1656: 150       1670: 350       

1656: 1/3 inwoners gereform.

49.    Roermond               1669: 2500     1741: 4000      

1669: ook prot.

50.    Roosteren               1669: 300       1756: 320

51.    Saeffelen (D)         1656: 180       1676: 300    

1656: 6 prot.fam.

52.    Schaesberg           (1699 opgericht)

53.    Schimmert               1673: 400      1722: 453      

1673: 8 geref.pers. / 1722: 12 geref.pers.

54.    Schinnen                 1669: 800     1722: 970     1760: 1044

55.    Schinveld                1666: 400    1669/77: 300/1671: 250  1722: 280

1669: 1 fam./77: 4 geref.pers.

56.    Sittard*                    1650: 1000           

1650: 1000? calv. [*incl. Broeksittard en Wehr]

57.    Spaubeek                1668: 380      1725: 528     1760: 505

58.    Stein                       1647: 300

59.    Stevensweert           1669: 400

60.    Susteren                  1647: 500            

1647: 200 calv.&wederdopers

61.    Süsterseel               1656: 250       1676: 200          

1656: 1 prot.fam.

62.    Teveren                   1656: 200       1676: 300          

1656: 12 prot.fam.

63.    Urmond                   1647: 150       1656/76: 250     

1647/56: 12 prot.fam.

64.    Voerendaal              1673: 800       1722: 863           

1673/1722: 1-2 geref.fam.

65.    Waldenrath (D)         1676: 500

66.    Waldfeucht (D)         1676: 1200

67.    Wijnandsrade           1669: 170       1722: 200