Tijdens de Week van de Geschiedenis in oktober werd "Gevaarlijke kennis" tot beste geschiedenisboek van 2008 gekozen. Ik heb het niet gelezen, maar het klinkt zeer interessant en lezenswaardig. Het handelt erover hoe wetenschappelijke onderzoekers in de Gouden Eeuw met hun ontdekkingen en theorieën in conflict kwamen met hun eigen wereldbeeld en geloof en dat van hun omgeving en de heersende klasse. Hun pionierswerk heeft er voor een belangrijk deel voor gezorgd dat onze huidige (Westerse) wereld er uitziet zoals ze is.
Toch was mijn favoriet een ander boek, eentje dat ik wel heb gelezen, van een schrijfster uit hetzelfde geboortejaar als ik, en met name handelend over een plek waar niet mijn voorouders hebben gewoond, maar het scheelde niet zoveel. Een broer van mijn overgrootvader is meermaals naar Norg gestuurd. Aanvankelijk dacht ik nog dat hij daar gewoon voor seizoenswerk heen ging, maar naar later duidelijk werd, was hij als landloper opgepakt en moest daar telkens een tijdje zitten (evenals de bekende Sittardse stadsfiguur Zefke Mols).
Uit het boek blijken ook de veranderende opvattingen over armoede en asociaal gedrag die door de voornoemde wetenschappers mede in gang zijn gezet, en de gevolgen die dit had voor het lot van de kansarmen in de 19de en 20ste eeuw. Het Pauperparadijs is geen traditionele stamboom, maar een zoektocht naar de geschiedenis van de onderkant van onze samenleving, met de eigen voorouders van de schrijfster als casus. Het is heel boeiend verteld en bracht meermaals tranen in mijn ogen. Als genealoog kan ik alleen maar jaloers zijn op de prestatie van Suzanna Jansen; zo'n boek zal ik nooit kunnen schrijven over mijn familie.
De reden dat ik dit boek belangrijker vind dan de prijswinnaar, is echter dat de geschiedenis altijd vooral bestudeerd en geschreven wordt over de machtigen der aarde, of over het 'gemene volk' als grote anonieme massa. Niet iedereen die ons voorging kan op zulke wijze aan de vergetelheid onttrokken worden, maar de geschiedenis van enkelen geeft een individueel beeld - deels door de schrijfster zelf ingevuld, als mengeling tussen een studie en een roman - dat in de grote lijn het beeld is dat op velen van toepassing kan zijn. Veel dichter bij onze eenvoudige voorouders zullen we waarschijnlijk niet kunnen komen.
Wouter
____________
Op woensdagavond 14 januari 2009 is Suzanna Jansen te gast in BiblioNova Echt. Ze vertelt over en leest voor uit haar veelbesproken boek 'Het pauperparadijs'. Tevens signeersessie en mogelijkheid tot kopen van het boek. De avond begint om 19.30 uur en eindigt rond 21.30 uur. De entree bedraagt € 5,00.
Suzanna Jansen (1964) is journalist. Ze woonde en werkte als correspondent in Moskou en schreef eerder voor onder meer De Morgen, NRC Handelsblad, Trouw, HP/De Tijd en Opzij. Weer terug in Nederland stuitte ze op de roemruchte bedelaarskoloniën van Veenhuizen, en haar familiegeschiedenis aldaar. Een beoogd artikel hierover liep uit op het boek 'Het pauperparadijs, een familiegeschiedenis' (2008).
Aan de hand van haar eigen familiegeschiedenis beschrijft Suzanna Jansen in 'Het pauperparadijs' anderhalve eeuw Nederlandse armoede en wat daar aan werd gedaan, te beginnen met het heropvoedingsexperiment in Veenhuizen in Drenthe. Jansen ontdekte dat haar overgrootmoeder in 1856 werd geboren in een van de drie grote gestichten in Veenhuizen. Hier probeerde men sinds 1823 wezen, landlopers, arme stadsgezinnen en andere arme sloebers uit heel Nederland via hard werken, tucht en orde te heropvoeden tot nuttige, keurige burgers (ook de bekende Sittardse stadsfiguur Zefke Mols verbleef in Veenhuizen). Een goed en toegankelijk geschreven, boeiend en aangrijpend stuk sociale geschiedenis.
Naar aanleiding van het verschijnen van 'Het pauperparadijs' heeft een demograaf van het CBS beraamd dat ruim één miljoen Nederlanders afstamt van deze Drentse koloniepaupers. Het succes van het boek leidde er mede toe dat het Drents Archief een unieke database heeft gelanceerd met persoonsregisters van de 19e eeuwse Drentse armenkolonies. De registers bevatten namen en signalementskaarten met foto's van paupers en landlopers die uit heel het land naar deze heropvoedingskolonies werden gestuurd.
Van het boek werden al meer dan 80.000 exemplaren verkocht, het werd -als een van de tien uit een lijst van 282 historische boeken- genomineerd voor de Grote Geschiedenis Prijs 2008.'Haar persoonlijke benadering en gezwinde verteltrant maken haar boek verwant aan De eeuw van mijn vader van Geert Mak' (in: De Standaard)'Wondermooi, aangrijpend boek' (in: HP/De Tijd)
Zie ook: www.suzannajansen.nl
Georganiseerd in samenwerking met Bruna Echt.
Aanmelden voor deze avond kan bij Bruna Echt, tel.: 0475-484114, BiblioNova Echt, tel.: 0475-470742 of via de website .
Aanmelden voor deze avond kan bij Bruna Echt, tel.: 0475-484114, BiblioNova Echt, tel.: 0475-470742 of via de website .
Geen opmerkingen:
Een reactie posten