http://weblogs.nrc.nl/moskou/2011/12/23/de-schrijver-president/
Vandaag wordt in Tsjechië oud-president, toneelschrijver en humanist Václav Havel begraven. Tot op het laatst van zijn leven was hij kritisch over dictaturen en autoritaire leiders. Als schrijver kon hij die werkelijkheid beter weergeven dan menig deskundige. Veel van zijn toneelstukken gaan over macht. Een van zijn eerste daden als president was het sturen naar de Sovjet-Unie van een ambassadeur die de achternaam Slánsky had, zoals ook de Tsjechische communistenleider heette, die tijdens de zuiveringen van de partij in 1952 door het communistisch regime werd opgehangen.Filmpje
Om de door die autoritaire heersers verkondigde stabiliteit, die altijd als verdediging voor hun autocratische optreden wordt aangevoerd, moest hij altijd lachen. Een paar maanden geleden waarschuwde hij het Westen in een groot interview nog voor de dreiging die op den duur van het Russische autocratisch regime kan uitgaan. Dat werd hem niet in dank afgenomen door het Kremlin, want Poetin noch Medvedev hebben de afgelopen dagen hun condoleances aan de Tsjechen overgebracht, laat staan dat een van hen het condoleanceregister op de Tsjechische ambassade in Moskou heeft getekend. Wel gebeurde dit bij Kim Jong Il, waarmee maar weer eens bewezen werd waar de sympathie van beide leiders ligt. Op de begrafenis is Rusland vandaag vertegenwoordigd door ombudsman voor de mensenrechten Vladimir Loekin, die op eigen initiatief naar Praag is gegaan.
Bij die Tsjechische ambassade was het de afgelopen dagen behoorlijk druk. Veel Moskovieten wilden in het register een persoonlijke boodschap schrijven, om het Tsjechische volk te steunen in zijn verdriet. Opvallend is nu dat ook deelnemers aan de massademonstratie van morgen in Moskou zijn portret willen dragen. Om alsnog te laten zien dat veel Russen in Havel een groot democraat en staatsman zien en ze hem bewonderen om zijn verdediging van de vrijheid.
Voor Havel stonden de vrijheid van het individu en het belang van mensenrechten en vooral van ideeën voorop. Drie dagen voor zijn dood schreef hij nog een brief aan acht politieke gevangenen in Wit-Rusland, waarin hij hen steun beloofde. Zoiets is mooi en zegt veel over wat echt belangrijk voor hem was.
Die brief citeer ik hier:
Hrádeček, 15 december 2011
Waarde vrienden,
Op de drempel van het nieuwe jaar wil ik jullie een warm welkom geven en jullie en jullie naasten een jaar toewensen dat beter is dat het afgelopen jaar. Ik sympathiseer met jullie en in de toekomst zullen mijn vrienden en ik iedere gelegenheid aangrijpen om de internationale gemeenschap te wijzen op het schenden van de mensenrechten in Wit-Rusland.
Ik wens jullie het allerbeste en jullie land vrijheid toe.
VH
Andrej Sannikau
Mikola Statkevitsj
Mikalaj Autoechovitsj
Zmitser Bandarenka
Ales Bialiatski
Zmicer Dasjkevitsj
Eduard Lobau
Pavel Seviarynets
Toen Havel in 1990 zijn Nieuwjaarstoespraak gaf, zei hij ook iets moois: ,,Volk, jullie regering is teruggekeerd”. Met die parafrase van Comenius’ woorden, die in 1918 ook al waren uitgesproken door die andere grote Tsjech Tomás Masaryk bij zijn inauguratie als president, benadrukte hij dat de democratie van 1918 weer was hersteld en de Tsjechen in het vervolg weer zelf konden beschikken over hun toekomst. Niet voor niets is Havel nu de held van de demonstranten in Rusland. En precies dat zegt veel over wat ze in hun land willen: politici die zij kunnen respecteren en die hen respecteren.
Zie: Vaarwel president
