Foto Jaap de Ruig
Vluchten kan niet meer
door Niek Opten en Joep Trommelen. donderdag 18 september 2008 | 08:32 | Laatst bijgewerkt op: donderdag 18 september 2008 | 10:13
Een Romakamp in Italië dat in vlammen opgaat, Berlusconi die fel reageert op de toestroom van 'criminele' Roma. Maar ook: 'zielige' zigeunerkinderen die in de zomermaanden in Nederlandse binnensteden met een accordeon wat geld bij elkaar sprokkelen. De Roma zijn niet langer een louter Oost-Europees probleem.
De Europese Unie hield daarom deze week een heuse top over de Roma. Wederom bleef het vooral bij woorden: een platform moet er komen, dat de integratie van Roma gaat bevorderen. Voorzitter José Manuel Barosso van de Europese Commissie wil zo het lot van de miljoenen zigeuners snel verbeteren.
"Als het maar niet de zoveelste praatgroep wordt" , zegt Els de Groen, die op eigen titel in het Europees Parlement zit en al jaren vecht voor een betere positie van de Roma en ook van de Sinti, het andere zigeunervolk dat in Nederland in aantal de Roma overstijgt. "Er is weer heel veel gesproken, maar we hebben nu daden nodig. Daar hoor ik weinig mensen over. Er zijn geen harde afspraken gemaakt. En het is hoog tijd dat we naar de Roma zelf luisteren. We praten in Brussel veel over hen, maar weinig met hen."
De top kwam volgens Els de Groen sowieso veel te laat. "De Europese Commissie heeft Roma veel te lang aan hun lot overgelaten. Pas nu de situatie in Italië drastisch uit de hand is gelopen, komt de commissie in actie", vindt De Groen.
Lalla Weiss (46), consulent van het Sinti en Roma Centrum in Best, had ook al geen hoge verwachtingen van de top. "Het onderwerp staat nu ineens op de agenda omdat Europa bang is dat met de toetreding van nieuwe landen tot de EU, er veel Sinti en Roma naar het westen gaan."
Jarenlang zat ze in de Raad van Europa, die moet toezien op de mensenrechten. Maar deze keer nam ze niet de moeite om naar Brussel af te reizen. Ook zij stelt dat er in de politiek - ook in Nederland - te veel over de Roma en te weinig met de Roma wordt beslist.
Italië kreeg de afgelopen jaren 150.000 Roma binnen zijn grenzen en dat leidde tot grote spanningen. Na de brand in het Romakamp - boze Italianen verdachten een Roma van het stelen van een kind - kondigde de regering van Berlusconi de noodtoestand in de illegale en legale kampen af. Ook moeten Roma die illegaal in Italië verblijven vingerafdrukken afstaan. De Groen: " Dat is gewoon een fascistische maatregel. Gelukkig heeft Barosso zich daar nu openlijk tegen uitgesproken."
Ook in andere West-Europese landen zoeken Roma hun geluk, nu met de toetreding van Roemenië en Bulgarije tot de Europese Unie in 2007 de reismogelijkheden zijn vergroot. Die volksverhuizing heeft iedereen kunnen zien aankomen. De Europese Unie steunt weliswaar allerlei projecten om de leefomstandigheden en het toekomstperspectief van de Roma in hun 'moederlanden' te verbeteren. Maar volgens De Groen ontbreekt goede controle. Jaarlijks gaat het om tientallen miljoenen, waarvan het overgrote deel nooit bij de doelgroep belandt. " Allerlei organisaties zijn er rijker van geworden, ook sommige Roma."
De leefomstandigheden voor de meeste Roma in Oost-Europa zijn ronduit erbarmelijk. Onder de communistische regimes hadden de meesten een baan, maar de harde werkelijkheid van het kapitalisme trof hen het eerst. Veelal uitgesloten van medische zorg, onderwijs, werk en financi�le ondersteuning klitten ze gedwongen bij elkaar in woonwijken waar sanitair niet altijd een vanzelfsprekendheid is.
Binnen sommige Romagemeenschappen in Zuidoost-Europa is de werkloosheid 100 procent. In Bulgarije, Hongarije en Roemenië gaat slechts 10 tot 35 procent van de Roma-kinderen naar de middelbare school. Veelal hebben ze alleen toegang tot het speciaal onderwijs. Slechts 1 procent van de Roma in die landen heeft hoger onderwijs genoten. In Roemenië leven zeven van de tien zigeuners onder de armoedegrens.
Van de EU-top verwachtte De Groen vooraf al weinig. "Belangrijke landen sturen niet eens hun minister. Alles is nu wel geschreven over de Roma, de problemen zijn bekend. Het is nu tijd voor aanpakken."
De Groen wijst op een plan van aanpak van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa, met 149 actiepunten. "Dat kunnen we zo gaan uitvoeren, maar ook tijdens de top is daar weer geen besluit over genomen" , zegt ze.
Belangrijke punten in dat actieplan zijn dat in de landen van herkomst Roma meer zelf worden betrokken bij de verbetering van hun situatie en dat goed wordt gekeken waar het geld terecht komt. Wat tot nog toe ontbreekt, is een brede aanpak vanuit ambtelijk Brussel. "De Roma vallen nu onder sociale zaken, maar ook justitie en onderwijs moeten zich er mee bemoeien. Er zou een aparte eenheid moeten komen die zich met dit onderwerp bezighoudt."
Weiss sluit zich daar bij aan. "Ik zou een rapporteur willen instellen, niet voor de EU maar voor de VN. Laat zo iemand maar eens opschrijven wat er gebeurt. En in de tussentijd moeten we er in Europa bij stilstaan dat de Roma en Sinti het meest gediscrimineerde volk bij de EU zijn. Er wordt in veel landen gewoon jacht gemaakt op die van ons", zegt Weiss, zelf een Sintezza, een Sintivrouw. Weiss maakt zich zorgen over het politieke klimaat in Europa. "Steeds meer mensen zijn ontevreden en dan wordt er naar zondebokken gezocht. Sinti en Roma zouden dat best eens kunnen worden, gezien hun situatie."
De beeldvorming in de media draagt volgens haar ook niet bij aan een betere positie van Roma en Sinti. "Al die verhalen over families die hier uit Oost-Europa neerstrijken en dan met muziek en bedelen geld proberen te verdienen... Natuurlijk is dat niet goed, maar mensen vergeten dat zij al uit landen komen waar zelfs de gewone burgerbevolking het niet breed heeft. Zij zelf worden er zwaar gediscrimineerd. Als zij dan een paar maanden per jaar naar het westen kunnen komen, maken ze daar letterlijk met man en macht gebruik van. Maar niemand hier die zich in hun positie verplaatst, er wordt alleen gezegd: 'Wat zielig voor die kinderen'."
Komt het ooit nog goed met de Roma in Europa? De Groen: "Ik merk dat de actiebereidheid onder Roma steeds groter wordt. Ik houd me vast aan de situatie van de zwarte bevolking in Amerika. Vijftig jaar geleden was zij nog ondergeschikt, nu komt er wellicht een zwarte president."
Geen opmerkingen:
Een reactie posten